Spring naar de inhoud
Home » Blog » Abnormaal Goed

Abnormaal Goed

Abnormaal Goed: Vind je talent via je afwijking door Peter Ampe & Emily Rammant

Voor wie is dit boek?

Voor mensen die een vermoeden hebben van zichzelf dat ze zich ergens op het neurodiverse spectrum bevinden. Als je je zodanig ver op het spectrum bevindt dat je moeilijk kan functioneren, dan schiet dit boek allicht te kort.

Voor mensen die samen leven of werken met mensen ergens op het neurodiverse spectrum (wat vermoedelijk geldt voor een groot deel van de bevolking).

Waarom je dit boek al dan niet moet lezen

Als je jezelf herkend

Het boek kan helpen jezelf beter te begrijpen, aanvaarden en om manieren te vinden om je talenten beter te benutten: want elke neurodiverse aandoening heeft specifieke sterktes. Je zal mogelijk verrast zijn – zoals ikzelf – dat je mogelijk kenmerken hebt van verschillende bijzondere manieren van denken. En daarvoor hoef je helemaal geen officiële diagnose te hebben. Milde symptomen herkennen en benoemen kan een verrijking zijn.

Anders dan vele andere boeken gaat het hier niet om coping met neurodiversiteit, wel het omarmen van de positieve aspecten en de talenten.

Als je anderen herkent

Diversiteit & inclusie zijn ‘hot topics’ in het bedrijfsleven. Ook neurodiversiteit behoort daartoe en is ietwat onderbelicht. Nochthans is bij uitstek neurodiversiteit erg waardevol voor bedrijven en enkele grote spelers zoals Google, Amazon & Microsoft zijn al jaren bezig met projecten waarbij neurodiverse individuen hun talenten kunnen inzetten voor het vinden van innovatieve oplossingen.

Inclusie begint met begrip voor het anders zijn en het actief zoeken voor haalbare oplossingen zoals sollicitaties, bureau indeling, vrijheid of structuur van het werk, etc.

Het is wenselijk dat iedereen hier wat meer over leert. Dit boek biedt een mooie aanzet – zij het in het Nederlands. Het leest vlot & heeft een positief taalgebruik. Ik vond het een erg aangenaam boek. Het had helaas net niet de WoW-factor om het 5 sterren te geven.

Interessante passages uit het boek

“Dit boek is een pleidooi om aan diversiteit ook neurodiversiteit toe te voegen.”

“Percentages van neurodiversiteit in de algemene bevolking:

  • 5 tot 7% van de populatie is dyslectisch (BDA 2015);
  • 5% van de bevolking wordt geacht dyscalculie te hebben (BDA 2015):
  • 6.5% van de lagereschoolkinderen heeft een diagnose ADHD (Netwerk geestelijke gezondheid);
  • 0,6 tot 1,1% van de populatie bevindt zich op het spectrum van autisme. Binnen dit spectrum heeft iets minder dan de helft een verstandelijke beperking; de anderen zijn normaal begaafd tot hoogbegaafd (National Autistic Society 2017 & Hoge Gezondheidsraad België);
  • Ca. 2% heeft last van dwang of OCS (NVVP).”

“Dat vindt ook de Amerikaanse psychologe Devon MacEachron, die in een interview uit 2018 vindt dat het tijd wordt om neurodiversiteit niet meer opzij te zetten als een afwijking, maar te zien als een verrijking. Zij gaat zelfs zo ver om te zeggen dat neurodiversiteit een deel is van ‘de menselijke genen en zorgt voor de evolutie van de mensheid, de genen voor autisme en ADHD zijn geen fouten, maar een variatie in het menselijke genoom dat zorgt voor vooruitgang’.”

ASS

“Professioneel success = Eigen interesse + Speciale gave + Aangepaste werkomgeving”

Hoe dan ook: goed nieuws voor personen met een autismespectrumstoornis, aangezien zij een bijdrage kunnen blijven leveren vanuit hun unieke gave en zich kunnen ontwikkelen tot specialist. Personen met één uitgesproken talent hebben het potentieel om echt onze wereld te veranderen met hun inzichten. Dit geldt wat mij betreft ook voor personen die zich wat meer links op het spectrum bevinden (en dus geen diagnose hebben, maar zich wel herkennen in de kenmerken ervan). Bekende personen met mogelijke kenmerken van autisme zijn Franz Kafka, Henry Ford, Steve Jobs, Vincent van Gogh, het Amerikaanse schaakfenomeen Bobby Fischer, Abraham Lincoln, en Bill Gates, om er maar enkele te noemen. (…) Er zijn ook heel wat kenmerken die je zou kunnen omschrijven als talenten. Zo kunnen mensen met een autismespectrumstoornis een uitzonderlijk taalgevoel hebben, een extreem oog voor detail, een sterk ontwikkeld oog voor visuele en ruimtelijke herkenning, een sterk geheugen of een talent om de wereld rondom zich te organiseren en te ordenen. Ze herkennen ook sneller patronen. Patronen worden altijd verbonden met het cijfer drie. In coachingboeken wordt gesproken van een patroon als je een bepaald gedrag drie keer vertoont. Ikzelf herken patronen soms al vanaf een tweede keer.”

“Herken je bij jezelf een van de onderstaande sterktes?

  • Je hebt een extreem oog voor detail. Je merkt dingen op die niemand ooit zou opmerken.
  • Je ziet structuur, je ziet systemen.
  • Je wilt duidelijke regels en verwachtingen en voelt je ongemakkelijk als daarvan afgeweken wordt.
  • Je hebt speciale interesses waarmee je uren bezig kunt zijn.
  • Je bent zintuiglijk snel overprikkeld door de wereld om je heen. Vooral geluid kan overweldigend zijn. Deze overgevoeligheid kan een voordeel zijn, omdat je bijvoorbeeld een zeer goed gehoor hebt.
  • Je hebt neiging tot wegdromen.
  • Je bent oplossingsgericht. Je vindt sneller oplossingen dan de meeste mensen om je heen.
  • Je bent sterk met woorden en je hebt een uitgebreide woor denschat.
  • Je geheugen werkt nauwkeuriger dan Google Search en gaat ook verder terug in de tijd.
  • Je bent visueel ingesteld en je hebt ruimtelijk inzicht.
  • Je houdt van rechtvaardigheid en een eerlijke aanpak.
  • Je bent in de omgang met andere mensen heel oprecht, soms te oprecht.”

“Een werkomgeving die respect heeft voor je talent en begrip voor je behoefte aan isolement: het is primordiaal als je autisme hebt. Zeker die behoefte aan isolement breekt mensen met autisme in de praktijk nu soms nog zuur op. Kantoorpolitiek kan namelijk nogal een mysterie zijn voor sommige individuen met Ass, die vanuit hun oprechtheid en rechtvaardigheidsgevoel geen oren hebben naar achterklap of ellebogenwerk. Met mogelijk een gemiste promotie tot gevolg. Dat ASS op de werkvloer een meerwaarde kan zijn, bewijzen sok de bedrijven TRplus en Passwerk dichter bij huis. Hun focus ligt ook op het activeren van professionals met autisme in het reguliere arbeidscircuit. Momenteel detecteerden ze al een viertal expertisedomeinen en dit aantal zal nog stijgen in de toekomst. Zo bieden ze softwaretesters en softwareontwikkelaars aan die dankzij hun logisch denkvermogen uitblinken in hoog-kwalitatieve software. Omdat mensen met autisme vaak als geen ander de regels en procedures volgen, is hun code uitermate zuiver. Met hun doorgaans sterk ontwikkelde creativiteit bedenken ze bovendien vernieuwende oplossingen in verschillende programmeertalen. Andere categorieën zijn business intelligence consultants, die bedrijven helpen met het verwerken van big data, en X-ray screeners, die met hun sterk ontwikkeld visueel denkvermogen bagage screenen op de luchthaven. ‘Wij staan erom bekend ons heel goed te kunnen focussen’, zei een werknemer met autisme hierover. ‘Daarom kunnen we dat werk ook acht uur aan een stuk volhouden. Onze andere collega’s – en ik denk wel dat ik dit mag zeggen – zouden dat niet kunnen. Ik denk dat onze focus onze grootste troef is.”

ADHD

“Professioneel success = Variatie + Deadlines + Vrije werkomgeving”

“Herken je deze eigenschappen bij jezelf? Ze hebben te maken met hyperactiviteit en concentratievermogen.

  • Ik heb continu beweging nodig.
  • Ik kan moeilijk mijn beurt afwachten.
  • Ik ben onvermoeibaar vergeleken met anderen.
  • Ik flap dingen eruit.
  • Ik let niet zozeer op details.
  • Ik ben snel afgeleid.
  • Ik verkies kortdurende taken met veel variatie.
  • Ik hoor soms dat ik talent heb, maar dat het er niet uitkomt.”

Dyslexie

“Profiessioneel success = Speciale interesse + Autonomie + Visuele gave”

“Toch blijft het stigma op dyslexie groot en worden dyslectici nog al te vaak als ‘dom’ weggezet. Er zijn gelukkig tientallen voorbeelden van belangrijke personen met dyslexie, wat aangeeft dat deze aandoening succes niet in de weg staat. Ik noemde eerder al Virgin-baas Richard Branson, maar ook Andy Warhol, zangeres Cher, Auguste Rodin, Picasso en kunstenaar Robert Rauschenberg zouden zich op het dyslexie-continuüm bevinden, net als de bekende schrijvers Roald Dahl en Agatha Christie.”

“Dyslexie en talent in één zin: het kan! Want elk nadeel heeft zijn voordeel: omdat mensen die dyslexie hebben minder in woorden denken, worden ze gedwongen om meer in beelden en patronen te denken en te onthouden. Zo ontwikkelen ze vaker een holistische perceptie en visueel-ruimtelijke vaardigheden. Ze leren out of the box denken en beschikken vaak over heel wat extra onconventionele talenten, zoals het vatten van de kern of essentie van dingen of de bredere context achter een situatie of idee. Van die sterkte maken sommigen onder hen overigens gebruik om het leren lezen helemaal anders aan te pakken en zich eerder te richten op het hele woordbeeld dan op de klank.”

“Kortom: dyslectische breinen hebben andere sterktes én andere zwaktes dan ‘normale’ breinen. Zo hebben de meeste mensen met dyslexie een vrij klein werkgeheugen. Ze onthouden klanken, cijfers, namen, uren en andere kennisfeiten niet zo vlot. Vaak hebben ze wel een goed associatief geheugen. Door te associëren, ontwikkelen ze veel ideeën en hebben ze vaak een onverwachte invalshoek op alledaagse voorvallen. Het zijn dan ook vaak creatieve probleemoplossers.”

“De simpele vragen hieronder kunnen je al helpen.

  • Heb jij meerdere woorden die je maar niet vlot kunt lezen of schrijven? Merk je dat je zelfs een eenvoudig kinderboek niet zonder fouten voorleest?
  • Vind je van jezelf dat je niet zo’n goede lezer bent? Of kreeg je vroeger op school wel te horen dat je niet zo’n goede lezer was omdat het langzamer en moeizamer ging dan bij andere kinderen?
  • Betrap je jezelf er soms op dat je door een leesfout op een interessant dwaalspoor terecht komt dat niets te maken heeft met de oorspronkelijke bedoeling van de tekst?
  • Vind je het lastig om je schriftelijk uit te drukken?
  • Vermijd je liever om luidop te lezen?
  • Heb je moeite met het je eigen maken van een gevoel voor getallen of berekeningen?
  • Zit er in je familie iemand met dyslexie? Heb je familieleden die dyslectisch zijn, dan heb jij het misschien ook, want dyslexie is voor 40% tot 60% genetisch bepaald. De wetenschap doet hier nog volop verder onderzoek naar.”

“Welke voordelen kan dit nu opleveren? Op school helaas weinig, daar moeten we eerlijk over zijn. Zodra je weg bent uit de schoolse omgeving, komt er meestal meer ruimte om je talenten te ontplooien en daar dan goed tot zeer goed in te worden. En dan is je dyslexie een mogelijke extra troef, want juist dankzij je aandoening en de bijbehorende problemen op school heb je misschien gaandeweg een groot doorzettingsvermogen ontwikkeld om te bewijzen dat je alsnog veel in je mars hebt. Je hebt geleerd voor jezelf op te komen en je kunt oplossingsgericht denken. Je hebt geleerd meer associatief creatief te denken en bent vaker bezig met het grotere plaatje. Op voorwaarde dat, als je eveneens meer aan de rechterkant van het ADHD- of ASS-spectrum zit, de combinatie van de twee je geen parten speelt.”

“Je werkt graag zelfstandig en op je eigen manier, aangezien dat de manier is waarop je op school jezelf uit de modder getrokken hebt. Je focust nu eenmaal liever op resultaten dan op methodes (The Dyslectic Advantage, 2011). Jobs die flexibiliteit toelaten, openen dan ook de deuren tot succes voor mensen die zich verwant voelen met het dyslectisch spectrum. Je zoekt innovatieve manieren om tijd, moeite en geld te besparen die uiteindelijk iedereen ten goede komen. Leerexpert Dr. Angela Fawcett zegt hierover: ‘Ik denk dat een van de voordelen van het moeilijk kunnen volgen van procedures is dat je elke taak telkens opnieuw dient te herdenken, vertrekkend van de fundamentele reden waarom de procedure uitgevonden werd. Zo kleur je makkelijk buiten de lijnen.’ (…) Je daagt anderen dus graag uit om het status quo in vraag te stellen, aangezien je voorstander bent van de zaken anders en efficiënter aan te pakken. Je werkt graag onafhankelijk en wilt dus zeker geen baas die steeds op je vingers zit te kijken. Dit soort flexibiliteit vind je makkelijk in posities hoger in rangorde of juist helemaal onderaan in grotere organisaties. Of door je eigen business op te richten natuurlijk.”

“Focus is ook belangrijk, en een rustige werkomgeving is dus wel een must. Zeker als je jezelf in de symptomen van zowel dyslexie als ADHD herkent. Noisecancelling koptelefoons zijn in dat geval de beste uitvinding ooit voor jou. (En ze zijn uiteraard ook nuttig om externe prikkels te verminderen voor personen met ASS).”

Obsessief-compulsieve stoornissen (OCS) / Obsessive Compulsive Disorder (OCD)

“Professioneel success = Specifieke angst + Impact + Inclusieve omgeving”

“Dwangmatige gedachten en gedrag uiten zich in angsten, maar ook rituleren en bijgelovigheid. (…) Mensen met dwang zijn vaak heel consciëntieus en verzetten veel.”

“De term ‘obsessies’ verwijst naar opdringerige gedachten die steeds weer opkomen, terwijl ‘compulsies’ verwijst naar handelingen waar je je toe gedwongen voelt. Beiden putten je energie uit. Denk aan overmatig poetsen, gebeurtenissen opschrijven, dingen controleren, dingen ordenen, tellen, maar ook bidden kan een uiting zijn. Deze handelingen zijn gericht op het voorkomen of herstellen van een ongewenste situatie of gebeurtenis en het uitvoeren ervan is veeleisend of uitputtend.”

“Omdat ocs in veel vormen en dus meerdere subtypes voorkomt, nemen we de vragen hier zo breed mogelijk:

  • Heb je smetvrees voor bepaalde bacteriën of ben je misschien ook bang om andere mensen met het een of ander te besmetten? Of ben je in het alledaagse leven voortdurend ongerust over niet-overdraagbare ziektes, zoals kanker?
  • Doe je regelmatig bulkaankopen van keukenpapier, reinigingsmiddelen, handdoeken of papieren zakdoeken?
  • Voer je bepaalde controlerituelen uit die betrekking hebben op het sluiten van deuren, het uitdoen van gaspitten, waterkranen en lichtschakelaars, het uitzetten van elektrische apparatuur?
  • Of misschien heb je moeite met lezen, schrijven, het sturen van mails of het uitvoeren van eenvoudige berekeningen omdat je voortdurend controleert of je geen fouten hebt gemaakt?
  • Doe je bepaalde handelingen steeds volgens hetzelfde patroon, of herhaal je bepaalde handelingen een vast aantal keer om ongeluk voor jezelf of je gezinsleden te voorkomen?
  • Of verplicht je jezelf om bepaalde zinnen te herhalen bij bepaalde acties?
  • Voel je een drang tot het tellen van dingen, zoals plafond- en vloertegels?
  • Ben je bijgelovig en leg je verbanden tussen objecten en je bijgeloof? Mogelijk heb je bepaalde ongeluk brengende tijdstippen of data die je liefst vermijdt? Of zijn bepaalde ongelukscijfers actief in je alledaagse leven? Dit kan zich ook vertalen naar bepaalde kleuren.
  • Durf je nooit papier, nota’s of andere zaken weg te gooien omdat je niet weet of ze ooit nog ergens goed voor kunnen zijn?
  • Heb je een grote behoefte aan symmetrie of nauwkeurigheid?
  • Ben je veel tijd kwijt aan dagelijkse routinehandelingen?”

“Een ideale werkomgeving voor jou is er een waar je helemaal jezelf kunt zijn, en waar je je dwang als een talent kunt inzetten. Anderen waarderen je verhoogde gedienstigheid of proactiviteit waarvan zonet sprake en aanvaarden jouw andere kijk op de wereld. Door het bespreekbaar te maken, wordt je angst bovendien luchtiger en kan er mogelijk al eens om gelachen worden.”

Juiste context

“Even belangrijk als dit inzicht in mezelf is het grote besef dat personen op het spectrum van een neurodiverse afwijking heel erg afhankelijk zijn van de juiste omgeving. Net zoals bloemen en planten in verschillende omstandigheden zullen bloeien en groeien. Sommige hebben veel zon nodig; anderen doen het beter in de schaduw.”

“In een relatie is het belangrijk dat je iemand vindt die jou begrijpt, in je gelooft, die je voedt, aanmoedigt, troost, pusht. Dat lijkt logisch, maar kijk om je heen en je zal merken dat je niet in elke relatie partners hebt die elkaar positieve energie geven. Belangrijk hierbij is transparantie, en liefst zo vroeg mogelijk in de relatie je afwijking benoemen. Sociale verplichtingen bijvoorbeeld kunnen een bron van discussie zijn, aangezien dat van jou veel meer energie vraagt en het je partner misschien wel energie geeft. Hier een gesprek over hebben en goede afspraken maken kan misverstanden en frictie vermijden. Zo kan je partner jou zo goed mogelijk ondersteunen.”

“Een voedende context begint bij de rol van ouders; zij hebben een grote invloed op het zelfbeeld en de ontplooiing van hun kind. Dat is niet altijd een makkelijk proces, want als ouder van kinderen met een diagnose moet je eerst door een aanvaardingsproces terwijl je omgeving nog met opmerkingen kan komen als ‘ze groeien daar wel uit’. Ze groeien er niet uit, ze zullen er in de verschillende periodes in hun leven anders mee omgaan of het kan bij momenten ietsje minder of meer present zijn, maar neurodiversiteit is blijvend. Als ouder is aanvaarding dus een eerste stap. En als je vervolgens kunt kijken naar de positieve kanten die het meebrengt, is omarmen een volgende stap. Observeer je kind, wees tolerant voor de zwakkere kanten en detecteer en stimuleer de sterkere kanten. (…) Het helpt ook als je weet dat er voor elke negatieve eigenschap ook een positieve is. Probeer die te vinden bij je kind.”

“Diverse studies tonen inderdaad aan dat 90% van alle werknemers niet graag in een open kantoorruimte werkt omdat er te veel afleiding is en te veel geluid. En dat is na een bevraging bij personen zonder neurologische afwijkingen. Wat moet dat niet zijn bij personen met neurodiversiteit? Want laat ’te veel afleiding’ iets zijn wat je niet wilt als persoon met ADHD en ’te veel geluid’ wil je niet als je ergens op het autismespectrum zit. Om een vergelijking te geven, mijn zoon zit in een klas waar ze tennisballen op de stoelpoten zetten om stilte te hebben in de klas. In open kantoren had ik ook graag tennisballen voorhanden, niet voor de stoelpoten, maar voor de tokkelende toetsenborden, de babbelende collega’s en de airco die je steeds uit je concentratie haalt. Met andere woorden, vergeet open kantoren. Niet alleen om het leefbaar te houden voor je neurodiverse profielen, maar om het productief te houden voor iedereen in het bedrijf. (…) Hoe weet je of het stil genoeg is? In zijn boek geeft Theo Compernolle aan dat 40dB perfect is, dat is de stilte van een bibliotheek. Dat is natuurlijk heel stil, dus 50dB is ook nog goed, dat is de stilte – of moeten we hier al spreken van het geluid – van een woonkamer. Zodra er smartphones en bijbehorende gesprekken bijkomen, zitten we al aan 70dB. Dat is al dicht bij het lawaai dat je ervaart op een druk kruispunt. Uiteraard is de stilte van een bibliotheek niet overal en niet altijd haalbaar. Maar je kunt er wel voor zorgen dat er genoeg plaatsen zijn waar die 40-50dB-norm gehanteerd wordt. Deze ruimtes zijn voor normale personen perfect voor reflectie, voor personen met ASS is dit ideaal voor elke omstandigheid. Daarnaast heb je uiteraard ruimtes nodig waar meer decibels toegelaten zijn, dat zijn perfecte ruimtes voor communicatie en collaboratie. Dat zal dan wellicht meer de habitat zijn voor mensen met ADHD. Hoe dan ook, in elk kantoor is er een perfecte symbiose nodig tussen deze drie functies: reflectie, communicatie, collaboratie. Zorg dat er genoeg ruimtes zijn die voldoen aan die noden en aan de noden van iedereen met een neurodiverse afwijking.”

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *